مدرسه اسلامی هنر قریب به ۱۲ سال است که تاسیس شده، این مدرسه یک موسسه غیر انتفاعی است که طبق درخواست مقام معظم رهبری برای بررسی مبانی نظری هنر در حوزه شکل گرفته است.
مدرسه اسلامی هنر دو بخش عمده دارد؛ یک بخش آزاد است و بخش دیگر آموزش عالی. هرکدام از این بخش ها اهدافی دارند. معاون آموزش آزاد مدرسه اسلامی هنر می گوید: در بخش آموزش آزاد ۳۰ رشته هنری به طلاب آموزش داده می شود. تمام سعی ما این است که در این ۳۰ رشته، اساتید متخصص را به کار گیریم. مثلا در رشته نقد فیلم از آقای معززی نیا، آقای فراستی و در دوره اخیر هم از امیر قادری دعوت کردیم تا این رشته را آموزش دهند.
در آموزش این رشته ها دو هدف ویژه را دنبال می کنیم؛ اول تربیت هنرمند طلبه متعهد. هنرمندی که متعهد است و دوم آموزش حرفه ای رشته های هنری به آنها. البته این هدف ثانویه ماست. اولویت اول و هدف اولیه ما این است که طلبه ما هنرشناس باشد؛ لذا ما لزومی به هنرمند کردن طلبه نداریم و می خواهیم طلبه با هنر، به عنوان یکی از عناصر به شدت موثر در فرهنگسازی که تاثیر فردی و اجتماعی روی انسان ها می گذارد، آشنا شود. چرا که طلبه فردی است که می خواهد با مردم ارتباط بگیرد و تبلیغ کند و وظیفه خوذش را انجام دهد. آنها نمی توانند با یک جوان رابطه برقرار کنند، صحبت کنند، بدون اینکه بدانند جوانان از کجا تاثیر می گیرند. بدون این شناخت، اصلا امکان ندارد که این ارتباط ها برقرار شود. تجربه هم به ما ثابت کرده که طلابی در تبلیغ و ارتباط با قشر جوان موفق هستند که با رسانه آشنایی دارند و می دانند جوانان ما از چه چیزهایی تاثیر می پذیرند و می دانند که چگونه باید با او برخورد کنند.
جرقه تاسیس
در آموزش این ۳۰ رشته برای برخی رشته ها، آموزش ها و اهداف بلند مدت و برای برخی از رشته ها آموزش ها و اهداف کوتاه مدت تعریف کردیم. در دو رشته «فیلمنامه نویسی» و «داستان» به صورت بلند مدت سرمایه گذاری کردیم و به نتایج خوبی هم در این دو رشته رسیدیم. در رشته داستان، چندین رمان درجه یک و خوب داشتیم. مثلا نشر چشمه که تقریبا از جمله نشرهای روشنفکری در کشور ماست رمان «تنهای» مهدی شریفی را چاپ کرده است. یا نشر نگاه هم که نشر خیلی خوب و معتبری است رمان «بی مترسک» علی قمیشی را منتشر کرد. در نشر افق رمان «هر صبح» را داشتیم. در نشر کتابستان چندین رمان داریم. نشر هیلا و ققنوس کار آقای خداوردی را چاپ کردند.
در حوزه داستان با چاپ این کارها ثابت شده که اگر کار درست انجام شود، بچه های طلبه موفق هستند. در حوزه فیلمنامه، موفقیت هایی در حوزه فیلمنامه کوتاه بدست آوردیم و الان داریم روی فیلمنامه بلند کار می کنیم. فیلمنامه اولیه سریال «پرده نشین» از کارهای بچه های مدرسه اسلامی هنر بود که بازنویسی و تولید شد. با این وجود و بعد از چند سال فعالیت به این نتیجه رسیدیم که باید یک فعالیت پژوهشی و تحقیقی هم انجام دهیم. لذا جرقه تاسیس آموزش عالی مدرسه اسلامی هنر زده شد.
الان در ۱۲ رشته آموزش عالی داریم. این رشته ها در دو بخش کارشناسی ارشد و دکتری است. رشته های اصلی ما حکمت هنر، فلسفه هنر، معماری هنرهای نمایشی و … است. در این بخش هم طلاب هستند و هم غیر طلاب. این در حالی است که در آموزش آزاد فقط ما به طلبه هایی که سطح شش و پایه یک را داشته باشد، مواجه هستیم. در مدت ۱۲ سال، ۴۰۰۰ طلبه آموزش دیدند. در بخش آموزش های آزاد، تنوع رشته ای خوبی هم داشتیم. با اینکه خیلی محدود بود ولی می شود گفت که آموزش های این بخش یکی از بزرگترین آموزش های هنری کشور بود.
سایر فعالیت های مدرسه اسلامی هنر
در کنار این دو بخش، فعالیت های دیگری هم انجام دادیم. چند همایش و کنفرانس برگزار کردیم. همایش ملی «قرآن و سینما» را برگزار کردیم، همایش ملی «قرآن و هنر» را برگزار کردیم. همایش ملی «فقه هنر» را برگزار کردیم که مورد عنایت مقام معظم رهبری قرار گرفت و ایشان گفتند که دور دوم آن نیز برگزار شود و یک سال هم بین برگزاری آن فاصله نیفتد. ما در اجلاس های معروف و شاخص دنیا شرکت داشتیم و بچه های فارغ التحصیل مدرسه آموزش عالی ما در این اجلاس ها مقاله داشتند. با دانشگاه های هنر جهان اسلام مراکش، زیمبابوه، مصر، لبنان، سوئیس و جاهایی که کرسی دروس هنر اسلامی دارند، حضور فعال داشته و داریم.
در مجموعه مدرسه اسلامی، دو مدرسه هم داریم که مدرسه اقماری ما هستند، یکی «مدرسه فقه هنر» است که به صورت تخصصی به بحث های مطرح شده در همایش فقه هنر می پردازد. مدرسه فقه هنر هیئت علمی دارد، گروه پژوهشی دارد و به بر روی موضوعات پژوهشی فقه هنر کار می کند.
یک مدرسه هم «مدرسه دراماتولوژی قرآن» است که به عبارتی در آن بحث خود علم دراماتولوژی در قرآن کار می شود. کاری که تا به حال انجام نشده بود و صرفا یک ایده بود. ما این کار را در یک برنامه پژوهشی و در قالب یک کارگاه شش ماهه شروع کردیم و نتایج خوبی شروع به جوانه زدن کرده است.
مدرسه صنایع دستی ما هم به زودی افتتاح می شود. این مدرسه هم جزو مدارس اسلامی هنر است. از امکانات مدرسه اسلامی هنر، کتابخانه آن است. در کتابخانه ما بیش از ۴۰۰۰۰ عنوان کتاب تخصصی هنر وجود دارد و جزو کتابخانه های برجسته کشور در زمینه بررسی تخصصی هنر است. مدرسه اسلامی هنر، سینما هم دارد. اسم این سینما «آیه» است که مختص مدرسه اسلامی است. در حوزه شعر فعال هستیم و سید جواد شرافت مسئول بخش مدرسه است و در تمام حوزه ها تقریبا موفق بودیم. دلیل این مدعا هم سوالی است که در رابطه با فعالیت های مدرسه اسلامی هنر زیاد مطرح می شود و آن اینکه می پرسند چرا غیر طلبه ها را راه نمی دهید؟ ما حاضریم بیش تر از طلبه ها هزینه بدهیم و… . نکته جالب اینجاست که خیلی از مجموعه های دیگر شبیه به این کار را رایگان برگزار می کنند، اما استقبال زیادی از آن ها نمی شود.
ساختار آموزشی مدرسه اسلامی هنر
ساختار آموزشی و ایده طرح آموزشی مدرسه اسلامی هنر در نوع خودش منحصر به فرد است. ما در مدرسه یک لابراتوار داریم و یک مرکز تحقیقاتی. اتفاقی که در آزمایشگاه مان می افتد این است که یک وقتی من نوعی درباره هنر صحبت می کنم و کسی از من می پرسد که شما اصلا می دانید هنر یعنی چه؟ منظورتان از هنر چیست؟ آیا هنر را می شناسید؟ می گوییم که ما داریم ۳۰ رشته هنری برای طلاب آموزش می دهیم. متخصصین این رشته ها آنها را برای ما معرفی و آموزش می دهند. این هم برای فقه هنرمان خوب است و هم برای بخش آموزش عالی. در بخش دوم هم اتفاقی که می افتد این است که بعد از شناخت هنر، در مدرسه آموزش عالی و فقه هنر به صورت خاص آن را از لحاظ فلسفی، فقهی و دینی مورد تحقیق و پژوهش قرار می دهیم. این برنامه ها و فعالیت ها کمتر جایی پیگیری می شود.
اتفاق دیگری که در مدرسه اسلامی هنر می افتد و من فکر می کنم در کمتر جایی این اتفاق بیفتد، این است که ما کلاس آموزشی به معنای کلاسیک آن برگزار نمی کنیم. عمده کلاس های ما با سیستم سوپروایزری (مشاور ناظر) برگزار می شوند؛ یعنی تصور کنید شما استاد هستید و من هم هنرجو. یک نفر سومی هم هست که در کلاس ها شرکت می کند. او با من و شما ارتباط می گیرد. به من می گوید که کلاس چطور بود و چکار می کنید؟ از شما می پرسد که مشکلاتتان چیست؟ نقدتان چیست؟ چرا دیروز غیبت داشتید؟ من ارتباط عمیقی با او دارم و با شما ارتباط علمی دارم. از این طریق دنبال این هستیم که ارتباط هنرجو با هنر و مجموعه صرفا حضور در کلاس و بحث حضور و غیاب نباشد و ما شاهد یک ارتباط عمیق تری باشیم تا هنرجوی ما تبدیل به متخصص رشته تحصیلی خود باشد. جدای از اینها من با شما سلوکی را پایه گذاری می کنم. مثلا با هم اردو می رویم. خانه هم دیگر می رویم. با تکیه بر موضوع مورد آموزش، جمع ها و گروه هایی با صمیمیت و دوستی شکل می گیرد. این اتفاق باعث می شود که بعد از یک دوره و کلاس، جمع ما متفرق نشوند و یک فضای جمعی ایجاد شود. در این جمع ها علاوه بر اینکه سلوکی پایه گذاری می شود، به بحث های دینی هم توجه می شود. هنر یک آفت مهم دارد که از جذابیت آن نشات می گیرد و این جذابیت فردی را که وارد آن شده با خود می برد و در خودش غرق می کند. در این حوزه نمونه زیاد داریم که افرادی وارد هنر شدند و از دست رفتند و دیگر دیندار نبودند. لذا ساختار آموزشی مدرسه اسلامی هنر باعث می شود که این سلوک به شکل منطقی و درست طی شود تا هنرجوی ما دچار عوارض و آفات هنر نشود.
