جوینت ونچر
“جوینت ونچر” یک اصطلاح دقیق حقوقی نیست و تقریباً در هیچ یک ازنظام‌های حقوقی تعریف نشده است؛ با این حال، از پرکاربردترین اصطلاحات در حقوق تجارت بین الملل است که امروزه تقریباً در تمام زبان‌های دنیا وارد شده و با معانی متنوع و مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. این اصطلاح از سال ۱۹۸۰ به بعد در آرای دادگاه‌های آمریکا مورد استفاده قرار گرفت. امروزه در آمریکا لغت Venture معادل لغت مؤسسه (Enterprise) با تاکید بیشتر بر مفهوم ریسک به کار می‌رود.
جوینت ونچر اصطلاحی است انگلیسی كه در زبان حقوقی و اقتصادی كشور ما به همان لفظ بكار رفته است .“جوینت ونچر” به نوعی از همکاری تجاری اطلاق میشود که طی آن طرفین، مدیریت فعالیت خاصی را به نحو مشترک به عهده می گیرند و در سود و زیان حاصله شریک می شوند. به این ترتیب بسیاری از انواع قراردادهای انتقال تکنولوژی و اعطای لیسانس و عاملیت پخش و غیره از حیطه شمول اصطلاح “جوینت ونچر” خارج می شوند.
عناصر جوینت ونچر:
جوینت ونچر در هر صورت بر اساس یک قرارداد استوار میشود؛ حتی در مواردی که در قالب یک شرکت تجارتی سازماندهی میشود كه در این صورت اصل تشکیل شرکت، روابط شرکا با شرکت و معاملاتیt Ventu که احتمالاً بین آنان صورت میگیرد، قواعد راجع به نقل و انتقال سهام، منع رقابت شرکا با شرکت، نحوه و میزان افزایش سرمایه در آینده، نحوه حل و فصل اختلافات و موارد خاتمه همکاری، همه از مسایلی هستند که باید بر اساس قرارداد “جوینت ونچر” حل و فصل شوند. پس به طور کلی میتوان گفت که جوینت ونچر مبتنی بر یک قرارداد است.
آنچه مهم است اصل شراکت است. به این ترتیب در مواردی که یک طرف به درخواست دیگری و در مقابل دریافت اجرت، قسمتی از فعالیت را انجام میدهد، نمیتوان چنین رابطه ای را “جوینت ونچر” نامید. همین امر جوینت ونچر را از روابط پیمانکاری فرعی و دادن کمکهای فنی و غیره متمایز میکند.
انواع جوینت ونچر:
دسته ای از جوینت ونچرها بدون انجام سرمایه گذاری مشترک و در نتیجه بدون تأسیس یک بنگاه اقتصادی مشترک تشکیل میگردند. این نوع ” جوینت ونچر که بدون آورده ” بوده هر یک از طرفین بر اساس قرارداد، انجام بخشی از فعالیت مشترک را به عهده میگیرد. معمولاً نظارت بر کل فعالیت به عهده یک کمیته مدیریت مشترک قرار میگیرد؛ اما طرفین هر یک به اسم خود و به مسئولیت خود بخشی از فعالیت را به انجام میرساند. این گونه از “جوینت ونچر”ها معمولاً بر اساس یک قرارداد همکاری یا یک قرارداد فعالیت مشترک شکل میگیرد بدون این که طرفین برای اجرای این قرارداد دست به تأسیس یک بنگاه اقتصادی جدید بزنند.به همبن دلیل به این نوع، “جوینت ونچرهای قراردادی” گفته می شود.
در مقابل، نوع دیگری JVقراردارد که درآن طرفین برای همکاری با یکدیگر و تحقق اهداف مشترک دست به تأسیس یک بنگاه اقتصادی جدید می زنند. آورده های خود را در این بنگاه متمرکز میکنند و هدایت فعالیت از طریق این بنگاه اقتصادی انجام میپذیرد. این دسته را “جوینت ونچر با آورده”یا “جوینت ونچر سرمایه” یا “جوینت ونچرهای شركتی” می‌نامند
در این قسم مشارکت تجارتی، برخلاف نوع قبلی، اراده طرفین برای همکاری به صورت تأسیس شرکتی تجاری نمود و بروز مییابد و به همین جهت علی الاصول مدت این نوع مشارکت بسیار بیشتر از مدت مشارکت نوع قراردادی آن میباشد. البته ورود به این نوع مشارکت لزوماً نیازمند تأسیس شرکت تجاری جدید نخواهد بود. گاه ممکن است یک یا چند شریک وارد شرکت تجاری موجود شوند که علی الاصول به صورت انتقال مقداری از سهام و یا افزایش سرمایه صورت میگیرد.
علل تشکیل جوینت ونچر
تشكیل JV میان شركت‌های داخلی و یا شركت‌های داخلی و خارجی موضوعی متداول در دو دهه اخیر بوده است.در حالی كه كشورها بویژه كشورهای در حال توسعه تمایل زیادی به همكاری و تولید مشترك با تولیدكنندگان بزرگ جهانی داشته و این تمایل سبب گردیده قریب به ۴/۳ از JV ها میان بنگاه‌هایی با ملیت‌های مختلف ایجاد شود. در عین حال نمیتوان از آثار مثبت اینگونه همكاری تجاری در سطح بنگاه‌های داخلی یك كشور نیز غفلت كرد. از جمله این موارد همكاری دو یا چند شركت در سیستم تولید چابك صورت میگیرد. تولید چابك به عنوان یكی از پاردایم‌های مدرن در تولید صنعتی در دنیای امروز مطرح بوده و از جمله اجزای تشكیل دهنده آن ایجاد JV شركتی و یا قراردادی میباشد.
